Giải pháp dinh dưỡng đối với người bị đái tháo đường

Chế độ dinh dưỡng đối với người bị đái tháo đường được coi là quan trọng nhất trong quá trình điều trị bệnh, bên cạnh việc dùng thuốc và tập luyện. Người bệnh đái tháo đường cần tuân thủ chế độ ăn nghiêm ngặt để vừa đảm bảo đủ các nhóm chất dinh dưỡng, đồng thời duy trì chỉ số đường huyết luôn ổn định. Vậy chế độ dinh dưỡng như thế nào sẽ giúp người bệnh đáp ứng được các mục tiêu trên? Hãy cùng Suppro theo dõi bài viết sau đây.

1. Bệnh đái tháo đường là gì?

Đái tháo đường (hay còn gọi là tiểu đường) là một bệnh lý rối loạn chuyển hóa, biểu hiện lượng đường glucose trong máu tăng cao so với bình thường và xuất hiện cả trong nước tiểu. Nguyên nhân do cơ thể thiếu hụt insulin hoặc xảy ra đề kháng với insulin hoặc cả 2 nguyên nhân trên. Tình trạng rối loạn đường huyết ở bệnh đái tháo đường sẽ dẫn đến rối loạn chuyển hóa carbohydrate, lipid và protein, gây tổn thương nhiều cơ quan quan trọng trong cơ thể, đặc biệt ở tim, thận, mạch máu, mắt và thần kinh.

Đái tháo đường là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây ra những biến chứng cho tim mạch như đột quỵ, tắc mạch, nhồi máu cơ tim, xơ vữa động mạch; biến chứng trên mắt như chảy máu võng mạc hay biến chứng trên thận như bệnh suy thận mạn tính – đặc biệt thường xuất hiện trên những bệnh nhân không kiểm soát chỉ số đường huyết tốt.

2. Vai trò của dinh dưỡng trong điều trị đái tháo đường

Bên cạnh việc sử dụng thuốc điều trị và tập luyện, dinh dưỡng là một phần quan trọng không kém khi điều trị đái tháo đường. Chế độ ăn uống hợp lý đối với người đái tháo đường sẽ cung cấp đầy đủ chất các nhóm chất cho người bệnh để cung cấp đủ năng lượng cho cơ thể sinh hoạt, làm việc và giúp chỉ số đường huyết luôn trong mức ổn định. 

Chế độ dinh dưỡng hiệu quả không chỉ hữu ích trong bình ổn lượng glucose máu mà còn cải thiện tình trạng rối loạn lipid, mỡ máu rất thường gặp ở bệnh nhân tiểu đường, giúp duy trì cân nặng mong muốn. Nhờ đó người đái tháo đường sẽ kiểm soát được bệnh tốt hơn và ngăn ngừa những biến chứng không đáng có.

3. Nguyên tắc cơ bản trong chế độ dinh dưỡng cho bệnh nhân đái tháo đường

Nguyên tắc chung

• Ăn đủ các nhóm chất đạm, béo, bột, đường, các vitamin và khoáng chất với khối lượng hợp lý.
• Không làm tăng đường huyết nhiều sau ăn cũng như không làm tụt đường huyết xa bữa ăn.
• Không làm tăng các yếu tố nguy cơ như rối loạn lipid máu, tăng huyết áp, suy thận,…
• Phù hợp với thói quen ăn uống của bệnh nhân cũng như phù hợp với tập quán địa phương vì người bệnh đái tháo đường cần duy trì chế độ ăn này suốt đời.
• Bổ sung đủ nước cho cơ thể với 40ml trên 1kg cân nặng.
• Kết hợp với việc thường xuyên rèn luyện thể lực hàng ngày và duy trì cân nặng hợp lý.

Tổng năng lượng hàng ngày

Tổng năng lượng từ thức ăn hàng ngày cần nạp vào còn phụ thuộc vào tình trạng của bệnh nhân gầy hay béo, tình trạng bệnh lý và tính chất lao động, thói quen hàng ngày của người bệnh. Đối với người đái tháo đường có lao động bình thường thì mức tổng năng lượng có thể tính quy ước như sau:

• Người nằm điều trị tại giường: 25 kcal/kg/ngày.
• Người lao động nhẹ và vừa: 30 – 35 kcal/kg/ngày.
• Người lao động nặng: 35 – 40 kcal/kg/ngày.

Tỉ lệ các nhóm thức ăn

Theo khuyến cáo của Bộ Y tế, tỷ lệ giữa các nhóm chất sinh năng lượng trong khẩu phần ăn hàng ngày của người bệnh đái tháo đường được xác định như sau:

• Chất bột đường (glucid): tỷ lệ năng lượng do glucid cung cấp theo khuyến nghị chiếm 55-60% tổng số năng lượng. Người bệnh nên ưu tiên sử dụng các loại ngũ cốc nguyên hạt, gạo lứt, khoai củ để tránh tình trạng đường huyết tăng nhanh sau khi ăn. Hơn nữa, lớp vỏ của các loại glucid trên còn chứa nhiều vitamin, khoáng chất, đặc biệt là chất xơ rất tốt cho tiêu hóa cũng như góp phần giúp đường huyết tăng chậm hơn. Bên cạnh đó nên hạn chế tối đa các loại đường hấp thu nhanh như đường mía, bánh kẹo, nước ngọt, mứt, hoa quả sấy…
• Chất đạm (protein): nên đạt từ 14-20% tổng năng lượng hàng ngày tương đương với lượng protein cung cấp khoảng 1-1.2g/kg cân nặng/ngày. Nguồn protein có thể đến từ động vật hoặc thực vật. Nguồn thực phẩm giàu đạm từ động vật nên lựa chọn thịt nạc, cá, thịt gia cầm bỏ da và hạn chế các loại thịt đỏ, phủ tạng. Nguồn đạm từ thực vật người bệnh có thể lựa chọn như hạt đậu nành, đậu xanh, đậu đen,… Đối với người đang bị gout kèm theo hoặc biến chứng suy thận sẽ cần phải giảm bớt lượng đạm tùy theo nhu cầu.
• Chất béo (lipid): tỷ lệ chất béo khuyến nghị là 20-30% tổng năng lượng . Trong đó người bệnh nên ưu tiên lựa chọn chất béo không no như MCT, MUFA, PUFA,…tránh tối đa các acid béo no cũng như cholesterol có nhiều phủ tạng động vật.
• Các nhóm chất khác như vitamin và khoáng chất, nhu cầu đối với bệnh nhân đái tháo đường tương tự như người bình thường. 
• Chất xơ: Đặc biệt người đái tháo đường cần quan tâm đến nhóm chất xơ. Chất xơ có vai trò kéo dài thời gian hấp thu của glucose trên ống tiêu hóa, qua đó hạn chế tình trạng tăng nhanh đường máu sau khi ăn. Ngoài ra, chất xơ còn giúp giảm hấp thu cholesterol xấu, hạn chế mỡ máu, chống táo bón, rất có lợi đối với hệ tiêu hóa nói riêng và với sức khỏe người bệnh tiểu đường nói chung.

4. Lời khuyên dinh dưỡng đối với bệnh đái tháo đường

• Bệnh nhân đái tháo đường nên chia nhỏ khẩu phần ăn trong ngày. Ngoài 3 bữa chính, người bệnh có thể bổ sung thêm các bữa phụ và giữa buổi sáng và trưa, giữa trưa và tối. Việc này sẽ giúp lượng đường huyết ổn định hơn, tránh việc hạ đường huyết  khi đói.
• Nên chọn các loại thực phẩm có chỉ số đường huyết thấp (GI) như gạo lứt, rau xanh và các loại hoa quả ít ngọt như ổi, thanh long, bưởi, cam, táo,…
• Trong quá trình chế biến nên hạn chế chiên, rán, không nên cắt, thái thực phẩm quá nhỏ hoặc nấu, hầm thức ăn quá nhừ. Điều này không chỉ khiến các chất dinh dưỡng không được giữ trọn vẹn mà còn khiến chúng nhanh chóng được tiêu hóa, hấp thụ, làm tăng nhanh lượng đường huyết sau khi ăn.

Dinh dưỡng đối với người đái tháo đường là phương pháp điều trị không dùng thuốc an toàn và cần được duy trì suốt đời. Do vậy, người bệnh cần hết sức chú ý trong việc xây dựng chế độ ăn từ thực phẩm và những thực phẩm bổ trợ bên ngoài. Để đem lại một giải pháp dinh dưỡng chuyên biệt và hỗ trợ ngăn ngừa các biến chứng cho người đái tháo đường, Cysina cùng Viện nghiên cứu Thực phẩm chức năng RIFF đã cho ra đời Suppro Cerna chứa: 

• Cung cấp năng lượng cao với hệ bột đường tiên tiến (đường maltitol, bột lúa mạch): chỉ số đường huyết (GI) thấp ( GI = 37)
• Chất xơ hòa tan (FOS) giúp làm chậm hấp thu lượng đường vào trong máu
• Đông trùng hạ thảo: Bổ sung các acid amin, vitamin, tăng cường miễn dịch, đặc biệt là giúp kiểm soát đường huyết và chỉ số lipid máu. Hạn chế các biến chứng đái tháo đường như xơ vữa, mỡ máu, suy thận…
• Nano Curcumin: chống viêm, giúp bảo vệ thành mạch và hỗ trợ giảm biến chứng đái tháo đường.
• Hệ chất béo không no (MCT, MUFA, PUFA): Có lợi cho tim mạch, hỗ trợ ngăn ngừa các biến chứng trên tim và các cơ quan khác trong cơ thể. 

Suppro Cerna – cung cấp cho người bệnh đái tháo đường một giải pháp dinh dưỡng đơn giản trong cách dùng nhưng vô cùng toàn diện.